FlipTop Rap Battle: Lodi ng Makabagong Kabataang Pilipino Mula sa Pitmalung Katutubong Tradisyon

       Si Alaric Yuson na mas kilala sa pangalang Anygma na isang emsi ang nagdala nito sa Pilipinas. Malaki ang impluwensiya ng orihinal na liga ng rap battle sa kanluran na nagsimula noong 2008 – Ang Grind Time Now ng Amerika, King of the Dot ng Canada at Don't Flop ng United Kingdom. Kilala ang mga ligang ito bilang numero unong rap battling sa mundo.

       Nagkaroon ako ng interes sa FlipTop sapagkat nakita kong patok ito sa kabataan, at ang dahilan kung bakit gusto nila ang naturang laro ang nagtulak sa akin para alamin ang lumalawak at napakabilis na paglaganap ng isa sa elemento ng kulturang hip hop sa kabataan sa kasalukuyan, ang rap battle. Magiging daan din ito upang maipreserba ang kultura umusbong at tinatangkilik ng kabataan sa kasalukuyan.

        Sa pamamagitan nito, mahalagang malaman ng kabataang mahilig sa rap battle na may kaugnayan sa ating katutubong oral na tradisyon ang paraan ng pagbabatuhan ng mga salita sa FlipTop. Gayundin sa mga kabataang “war freak,” maaaring mabaling na ang kanilang enerhiya mula sa pisikal na pakikipag-basag-ulo tungo sa pakikipagbuno sa mga salita.

        Ito bagong kinahihiligan ang kabataang Pilipino sa kasalukuyan, isang estilo ng pagrarap na nagtatagisan ng galing sa paggawa ng mga pahayag ang layunin ay personal na patutsadahan at verbal na kutyain ang pisikal na kaanyuan ng kalaban. Madalas paksain ang pangungutya sa isa’t isa ng mga kalahok gamit ang malalaswa, mapang-insultong pahayag na kung baga sa boksing ay “below the belt” ang tira.  Ito ang tinatawag na FlipTop.

         Idinaraos lamang ito sa isang eksklusibong party sa sa Quantum Café, sa Quezon City. Isa itong “underground” na laro at hindi sila basta-bastang       nagpapapasok ng mga taong mag-bibidyo sa mga battles. Hindi alam ng nakararami ang organisasyong ito hanggang sa nagsilabasan ang mga videos sa YouTube na tinatangkilik naman ng nakararaming kabataan.

            Sa FlipTop, ang dalawang rapper ay tinatawag na Emsi o MC. Sa libro nina Petracca at Sorapure (2004), binigyang kahulugan nila ang rap bilang form of rhythmic speaking in rhyme. Ang rapper ay isang taong nagpapahayag ng kanyang saloobin sa pamamagitan ng pabigkas na may tugma sa saliw ng tugtog o musika. Sa isang websayt naman binigyang kahulugan ang emsi o MC (Master of Ceremonies) (http://www.urbandictionary.com), a lyricist, Rapper. Considered by most to be more than just an ordinary rapper. A step above just a rapper an emcee not only writes great lyrics, but also rocks the stage equally well. one who raps with skill. Ito pagpapakilala ng ilang mga emsi sa FlipTop – na hindi sila mga rapper dahil mas mataas ang kakayahan ng isang emsi. Hindi lang ito nagrarap kundi puwede rin niyang hawakan ang isang pagtitipon o programa kagaya nang ginagawa ni DJ Koki sa dating programa ng ABS-CBN na Wowowie. Kakanta ito sabay sa indayog ng tugtog para sumaya ang programa.

            Sa ganang akin, dapat taglayin ang apat na katangian ng isang emsi sa FlipTop. Una, kilangan mabilis mag-isip para hindi mabitin ang mga hurado at tagapakinig dahil baka ito pa ang gamiting dahilan para mainsulto ng kalaban. Pangalawa, may kakayahan sa rebuttal o pagsagot sa mga insultong pinagtutungkol ng kalaban. Pangatlo, kailangan matindi ang punchline para makahakot ng papanig na odyens. At pang-apat, dapat may dating ang mga salitang ibinabato sa kalaban, kung gayo’y may impak sa odyens-hurado.

           Kadalasang Filipino ang ginagamit sa FlipTop sa Pilipinas. May kategorya ring Ingles pero kakaunti lamang ang sumasali? Bihira lang din ang bernakular, kung meron man nahahalo ito sa mga linya para magkaroon ng tugmaan. Mas gusto ng mga emsi na wikang Tagalog o Filipino ang gagamitin nila dahil komportable, natural at nauunawaan sila ng odyens o mga tagapakinig.

            Ang FlipTop, na isang rap battle, ay pag-iinsultuhan ng dalawang tao sa pamamagitan ng paggamit ng talas ng isip at mga maangas na mga salita.  Pinatutunayan ito ng isang pahayag sa websayt na nagsasabing (http://www.urbandictionary.com), Rap battle having a rapping contest against someone else in front of an audience, where most of the lyrics are insults directed at the other rapper which have to rhyme at the same time. Sa websayt na socyberty.com sinasabi na, In FlipTop, you are free to say anything. You can say explicit curse words as much as you want. But you have to follow several rules in fighting in a FlipTop battle. Kalayaan sa pagpapahayag ang ipinapakita sa FlipTop. Karaniwang pangit, pambababoy at malalaswang salita ang maririnig sa laban. Mga salitang kadalasan ay wala sa bukabolaryo ng mga matatanda o taboo sa lipunan. May mga bastos na salitang hindi puwedeng banggitin. 

             Maituturing na elemento sa laro ang mga emsi dahil sila ang humubog at nagpalaganap sa kultura ng FlipTop sa multimedia at pati na rin sa mga kalye’t paaralan. Hindi magiging sikat ang FlipTop sa kabataan kung hindi dahil sa mga emsi. Kakaiba ang galing na naipapamalas ng mga emsi sa tuwing naglalaban, mayroon silang kakayahang laruin ang talinghaga ng mga salita gamit ang tugmaan sa loob ng ilang segundo lamang.

            

       Sa Fliptop, tuwing may labanan o paligsahan, pinapangalanan nila ito. Kumbaga sa boksing may pangalan ang bawat sagupaan. Iba-iba ang pangalan ng event sa bawat laban at pati na rin ang lugar, depende sa imbitasyon at isponsor ng naturang paligsahan.  Sa FlipTop, may mga grupo ang bawat emsi, na tinatawag nilang clan. Ayon sa (http://www.urbandictionary.com) Clan is A group of people working together in online multiplayer games. They may just play together for fun, or have training sessions and compete in tournaments. Gaya sa isang larong may koponan ang bawat sasali nito at may layuning puksain ang kalaban na grupo na may clan din at kilalaning magaling sila sa laro.  Kung ihahalintulad sa isang lugar ang clan, para itong lugar na binubuo ng maraming tribu hindi dahil magkakamag-anak sila kundi mga manlalarong nais patunayang sila ang magaling sa ganitong uri ng laro. Ang clan sa FlipTop ay tribu ng isang emsi kabilang ang kasangga niya sa naturang paligsahan. Mababasa sa susunod na talakayan ang pelikulang Tribu na nagpapakita ng usapain tungkol sa grupo ng kabataan sa Tondo. Maliban sa mga clan may iba-ibang grupo pa ng mga emsi ang kumakatawan sa isang emsi, gaya ng production, recording at iba pa. 

             The new format of battling is the closest thing to an international guideline. The rest is up to the particular league to modify - Anygma (ALARIC RIAM YUSON: THE FATHER OF FLIPTOP by Vim Nadera)

            Sa interbyu kay Dello na ipinaskil sa YouTube, nahahati ang pagsasagawa ng FlipTop sa tatlong bahagi: Una, ang pag-iimbita ng mga emsi at pagbibigay- format sa laro; pangalawa, ang aktuwal na labanan at ang format sa lugar ng paligsahan; at pangatlo, pag-aaplod sa Internet partikular na sa YouTube.

 Bersyon ng FlipTop sa Ibang Rehiyon

Maliban sa pagdayo ng FlipTop sa ibang lugar sa Visayas at Mindanao para magdaos ng rap battle, may sariling bersyon din ang ibang rehiyon sa naturang paligsahan; Niyatakay og Letra at Rap Batikos ng Cagayan de Oro, Twisted Tongue ng Ormoc, Sumpaki-ay sa Letra ng Bohol, ang Encuentro ng Zamboanga na sa plaza lang idinadaos ang liga at sabi nila’y nauna pa raw ng isang taon sa FlipTop, at ang Hinampakay og Letra ng Iligan City.

Hinampakay Og Letra

             Kilala sa tawag na Hinampakay Og Letra ng kabataang Iliganon. Katulad din ng FlipTop ang ligang Hinampakay. Sinimulan ito nina Yuseff Bin Kareem B. Pasandalan (a.k.a. Zeff Wayne) at Richard Tutanes (a.k.a. Spyx) dahil naisip nila na magandang pagkakataon ng kabataan na ipakita ang kakayahan sa paggawa ng matalinghaggang liriko at rap battle gamit ang sariling bernakular na wika (http://politikalon.blogspot.com).

 Si Charlie Cheka o mas kilala sa pangalang Emzee na nakatira sa Barangay Tambacan, Lungsod ng Iligan ang isa sa mga beteranong tagapamahala sa paligsahan. Ayon sa kanya, ang Hinampakay og Letra ay isang opisyal na liga na rap battle na sinimulan noong Hunyo 2010 na ginanap sa Caltex Tibanga, Lungsod ng Iligan.  Ang 063 ay ang terminong ginamit bilang pagkilala sa lungsod ng Iligan sa larangang ito dahil ito ang code ng Iligan. Isa itong laro na patok sa lasa ng kabataan na produkto ng kulturang popular. Layunin nitong insultuhin, kutyain, o laitin ang buong pagkatao ng katunggali gamit ang mga masining na pamamaraan. Isa itong pamamaraan sa paglalahad ng mga obserbasyon ng kabataan sa kanilang paligid sa Iligan. Inilalabas ng kabataan ang kanilang mga impresyon at pananaw. Ayon din sa kanya, walang language barrier ang Hinampakay og Letra. Nabibilang din ito sa kulturang hip hop kung saan mayroong limang elemento: biboy, emsi, graffiti, dj, at ang lost element na knowledge dahil ito ang huling bahagi ng hip hop na matagal nang nawawala, nabibilang sa elementong emsi ang Hinampakay og Letra.  Ayon kay Emzee, ang sistema sa larong Hinampakay, mayroong 1 on 1, 2 on 2, 3 on 3, 4 on 4, at 5 on 5 mula sa magkaibang grupo na magkakatunggali at magsasagutan sa pamamagitan ng labanan ng mga salita. 

Ang Katutubong Tradisyon

            Bago pa nauso ang  rap sa Pilipinas mayroon nang katutubong tradisyon ang ating mga ninuno sa pagbigkas at pag-awit; ang mga bugtong, salawikain at ,maiikling tula, epiko, ambahan, ang bayok, Bikal ng Waray, Bayuk-bayuk ng mga taga-Bukidnon, Balitao sa mga Cebuano at iba pa.

            Ang katutubong mang-aawit sa mga epiko ang kauna-unahang freestyler ilang siglo na ang nakalipas. Mula sa solong perpormans nagkaroon dalawa o higit pang mang-aawit o mambibigkas sa paraan ng pagtatalo, Agon ang tawag nila rito. May mga paksa tulad ng pag-ibig, panliligaw, marriage, negosasyo sa dowry. Sabi pa ni Walter Ong, oral culture tend to be “agonistically toned” (Nono, 182, 185)

            Tulad ng báyok na isang uri ng tradisyonal na pagtatanghal ng mga Mëranaw, maaaring uriin sa dalawa ang mga nagtatanghal ng bayok: pababaiok ang tawag sa lalaki samantalang onor naman ang babae. Ang paksa ay laging may layuning parangalan ang okasyon o pagdiriwang, magpugay sa ilang mga natatanging indibidwal o kayâ naman ay talakayin ang ilang mahahalagang punto ukol sa isang ideang pilosopiko Impromptu ang paglikha ng mga berso para sa mga kalahok ay isa ring uri ng tulang tagisan ng karunungan o joustic poetry ng mga Mëranaw. Hawig ito sa mga anyo at estilo sa duplo at balagtasan ng mga Tagalog, balak ng mga Cebuano at bikal ng mga Waray. Paawit ang debate ng lalaki at ng babae at nakabatay ang paksa sa pista o pagdiriwang bagaman hango ang pinag-uusapan sa mga salaysay sa Darangën. Ang mga onor o mga mang-aawit na nagsanay sa tradisyonal na anyo ng pag-awit ang nagtatanghal ng bayok. Kambayoka ang tawag sa pagtatanghal na ito. (https://www.flickr.com/photos/nccaofficial/18250519049/in/photolist-tNJFtx-sL1kUG-t9m7cP%20)

            Ang Balitao ng mga Cebuano na debate sa pag-ibig ng lalaki at babae sa pamamagitan ng pag-awit at pagsayaw. Kung may kumintang at kundiman ang mga Tagalog balitao naman sa Cebuano. Makikita sa debateng ito ang paniniwala ng sinaunang Cebuano tungkol sa pag-ibig, pagkakaibigan, pangyayari sa lipunan, poot at galit at iba pa. Sa pag-aaral ni Maria Colina Guitierrez, tinalakay nito ang balitao bilang salamin sa pamumuhay ng mga Cebuano. Walang awtor ang balitao, nabuo ito sa kolektibong pagtatanghal pagkatapos ng kanilang pag-aani sa kanilang sakahan. Ang paksa sa naturang debate ay tumatalakay sa karanasan sa buhay ng mga Cebuano. 

            Nariyan din ang Bikal ng mga Waray na parang balagtasan, ang pagliligawan na inaawit sa pagitan ng babae at lalaki. Sa kasalukuyan, Ismayling or Ismaylingay ang bersyon nila sa ganitong uri tagisan na kanilang napanatili pagkalipas ng pananakop ng Amerikano.

            Kahit ang simpleng pagtatagisan sa bugtungan ay maaring pagmumulan ng isang pagtatalong may tugmaan. Isang halimbawa nito ang pagbanggit ng mga bugtong ng isang indibidwal at kailangan masagot ito, pagkatapos masagot ang butong ay babanggit muli ng isa pang bugtong mula sa isang kausap o indibidwal. Noong bata pa tayo ay mahilig tayo sa palaliman ng kahulugan ng bugtong at kung kaninong bugtong ang hindi masagot ay may kakaibang karangalan na sa sarili lang natin matatagpuan.

            Sa libro ni Ong, Proverbs and riddles are not used simply to store knowledge but to engage other in verbal and intellectual combat: utterance of one proverb or riddle challenges hearer to top it with a more opposite or a contradictory one (44)

            Mahilig na talagang makipagtagisan ng talino ang ating mga ninuno kahit noon pa sapagkat ang kakayahang makipagtalo ay namayani sa na ating kultura bago pa dumating ang mananakop. Makikita sa rap battle ang mga kakayahang minana natin sa ating mga ninuno, ang FlipTop rap battle. Kahit noong panahon ng Amerikano mayroon na tayong paligsahan sa paglikha ng mga matatalinghangang salita, ang Balagtasan.    

            Ang kasikatan ng Balagtasan sa panahon ng Amerikano ay isang uri ng pagtatalo tulad ng Karagatan at Duplo. Ang karagatan ay isang larong may paligsahan sa tula. Galing daw ang pangalang ito sa alamat ng singsing ng isang dalagang nahulog sa gitna ng dagat at ang binatang makakuha ay siyang pagkakalooban ng gintong Granada o pag-ibig ng dalagang nawalan. Ito’y ginaganap sa ikasiyam na gabi ng isang namatay, sa ikatatlumpung araw ng pagkamatay at sa unang taon ng kamatayan o pag-iibis ng luksa. Ang Duplo ay masasaksihan din sa lamay ng patay. Kawili-wiling pakinggan ito dahil sa paligsahan sa pangangatuwiran sa patulang pamamaraan. Sumilang ang Balagtasan noong Abril 2, 1925, kaugnay ng pagdiriwang ng kaarawan ni Balagtas. Nagkakaroon ng bisa at popularidad noong panahon ng Amerikano, paligsahan sa pagbigkas ng tula na nagpaningning sa kasikatan ng maraming makata. Dinumog ng publiko ang sagupaan sa pagtula sa malalaking tanghalan noon tulad ng Opera House, Olympic Stadium, at Teatro Zorilla. Inangkin din ito sa ibang rehiyonal na wika gaya ng Ilokano, Pampango, Ilonggo, Cebuano, gayundin sa wikang Ingles at Espanyol (Zafra, 4)

            Sa kabilang dako, kung sa Katagalugan ay naging popular ang Balagtasan, sa mga Ilokano naman ay naging tanyag ang ganitong uri ng pagtatalo sa tawag na Bukanegan na hango sa makatang Ilokanong si Pedro Bukaneg, ang kilalang makata ng Iloko/Ilocano na hango rin sa Balagtasan.  Sa mga Kapampangan naman ay mayroon din silang Crissotan na hango sa makatang Kapampangan na si Juan Crisostomo na ang ginagamit na sagisag ay Crissot.         Samantalang mayroon pa ring isang uri ng balagtasan sa kasalukuyan - ang Batutian – na hango kay Huseng Batute na sagisag ni Jose Corazon de Jesus.  Ang ikinaiiba nito sa Balagtasan, ito’y nagtataglay ng pagpapaigting ng tudyuhan at pagmamayabang ng mga nagtatalong makata.

            Mula sa entablado o tanghalan, ang Balagtasan ay narinig na rin sa radyo o himpapawid at maging sa tanghalan ng mga paaralan sa kasalukuyan. Nariyan din ang Cancionan ng Pangasinan bilang katapat sa dupluhan ng Bulacan, Crissotan ng Kapangpangan at ang Bukanegan ng Ilocos. Wika pa ni Ma. Crisanta Nelmida-Flores sa kanyang Writing Pangasinan History and Fiction na, Cancionan still persists as a popular entertainment during town and barangay fiestas. Even local politicians utilize the Cancionan in their campaign sorties either on the field or on radio. May balitao ang mga Aklanon, Dallot ng Ilokano na naging arikenken, Banggianay ng Panay, Siday sa pamalaye ng Ilonggo, Pamalaye ng Cebuano.

            Ang hindi matatawarang galing ng mga ninuno na humabi ng salita’t talinghaga ang nagpapayaman tradisyong oral ng Pilipinas. Through different times, then subject matter and musical style may change, but the fundamental principle of oral tradition in relation to the people who practice it remains the same (Nono, 31). Ang paraan ng pagpapahayag ng mga katutubo sa kanilang mga kwento, iniisip, nararamdaman, mga ginagawa sa araw-araw sa saliw ng musika na nagpapahalaga sa kanilang kultura’t kasaysayan. Malinaw na ang pinag-ugatan ng FlipTop ay ang oral na tradisyon.

            Sabi pa ni Felipe de Leon sa kanyang sa kanyang sanaysay na A Heritage of a Well Being na, According to UNESCO 2013 convention, Intangible Cultural Heritage (ICH) as the Wellspring of Local Genius… Oral traditions and expressions including languages as a vehicle of ICH ( Felipe de Leon, Agung 2016)

            Wika pa sa libro ni Lumbera, it is concievable that the receiving performer of a song or a poem often feels that the work he is expressive of his own belief, attitude and emotion, (2007). Ang FlipTop rap battle na bukas sa lahat ng gustong manood sa kanilang liga, ang  mga Emsi bilang bagong mag-aawit o mambibigkas na nagpapahayag ng kanilang damdamin, iniisip at obserbasyon sa lipunan sa kanilang henerasyon.


Sanggunian:

De Leon, Felipe. 2016. "A Heritage of Well-Being: The Connectivity of the Filipino." Agung, January-February, p. 22

Flores, Maria Crisanta. 2009. WRITING PANGASINAN HISTORY AND FICTION. University of Pangasinan

Alan, Light. 1999. The Vibe history of hip hop. New York : Three Rivers Press

Lumbera, Bienvenido at Cynthia Lumbera. 2007. Philippine Literature: History & Anthology. Pasig City:  Anvil Pub

Nadera, Vim. 2011. ALARIC RIAM YUSON: THE FATHER OF FLIPTOP.  Manila Bulletin

Nono, Grace. 2008. The shared voice : chanted and spoken narratives from the Philippines. Pasig City: Anvil

Ong, Walter. 2002. Orality at Literary. London : Routledge,.

Petracca at Madeleine Sorapure. 2004. Common Culture. United State of    America. Pearson Education, Inc.

Zafra, Galileo S. 1999. Balagtasan : kasaysayan at antolohiya. Quezon City : Ateneo de Manila University Press

CCP encyclopedia of Philippine. 1998

Abrera, Michaela L. Loonie: The King of the Rap Battlefield.             http://www.fhm.com.ph/entertainment/music/article/3632(Nakuha noong Oktubre 26, 2017)

Fliptop, Ang Tunay Na Liga.Http://definitelyfilipino.com/blog/2011/03/10/fliptop-ang-tunay- na- liga-2/ (Nakuha noong  Oktubre 15, 2017)

Fliptop: Another Adopted Culture of Hip-Hop.Http://www.tumblr.com/tagged/fliptop?before=1296200696           (Nakuha noong   Oktubre 25, 2017)

FlipTop Bayani: Mga Katha ng Panlalaglag at Pag-ariba sa Bayani.  http://www.panitikan.com.ph/event/fliptop-bayani-mga-katha-ng-panlalaglag-pag-ariba-sa-bayani(Nakuha noong Oktubre     22, 2017)

Magalona, Saab. Rhyme and lots of reason at FlipTop.http://www.philstar.com/youngstar/ysarticle.aspx?articleId=602197&publicationSubCategoryId=84. (Nakuha noong Oktubre 25,         2017)

Yuson, Alfred A. hip-hop poetry http://www.philstar.com/arts-and-culture/2015/12/12/1531826/pinoy-hip-hop-poetry (Nakuha noong Nobyembre 22, 2017)

https://www.kapitbisig.com/philippines/balagtasan-noon-at-ngayon-kaligirang-pangkasaysayan-ng-balagtasan_1138.html (Nakuha noong Nobyembre 24, 2017)